
موسي بن ميمون
1204- 1135 ميلادي ¡ اسپانيايي
ابن ميمون پزشك، حقوقدان و فيلسوفي بود كه براي اولين بار آموزههاي ارسطو را با الهيات يهودي تطبيق داد و به تأثيرگذارترين فيلسوف يهودي قرون وسطا تبديل شد.
موسی بن میمون در خانوادهی یهودی فرهیختهای در قرطبه (کوردوبا)ی اسپانیا که در آن زمان تحت فرمانروایی مسلمانان بود، به دنیا آمد. در سال ۱۱۴۸ شرایط خانوادهی او رو به وخامت نهاد زیرا سلسلهی موحدون، خلافت را در دست گرفتند. خانوادهی ابنمیمون که نمیتوانستند فرایض دینی خود را آزادانه انجام دهند، اسپانیا را به مقصد مراکش ترک کردند زیرا در آنجا قوانین موحدون با سرسختی کمتری اجرا میشد.
موسی از همان کودکی مثل یک دانشمند، در کنار متون مقدس یهودی به مطالعهی منطق و متافیزیک میپرداخت. او اولین اثرش را که رسالهای در باب اصطلاحات فلسفی بود، در شانزده سالگی منتشر کرد. ابنمیمون در خانهی جدیدشان در فاس تحصیل طب را آغاز کرد. با این حال، زمانی که رییس انجمن یهودیان شهر به دلیل ایمان مذهبیاش اعدام شد، خانوادهی ابنمیمون بار دیگر، ابتدا به فلسطین و سپس به مصر گریختند که تحت خلافت سلسلهی منعطفترِ فاطمیون بود.
در مصر بود که اولین اثر بزرگش، میشنه تورات (مجموعهای از سنتهای شفاهی یهودی) را گردآوری و منتشر کرد. اما شرایط به گونهای پیش رفت که او را از مسیر مطالعاتش دور کرد. برادرش به همراه بخش اعظم داراییهای خانواده در سفری تجاری در اقیانوس هند غرق شد. موسی به عنوان سرپرست خانواده برای تأمین نیازهایشان به حرفهی پزشکی روی آورد. او در حرفهی پزشکی به موفقیت رسید و پس از مدتی به عنوان پزشک دربار خلیفهی جدید مصر، جنگاور معروف صلاحالدین ایوبی منصوب شد. همزمان، جایگاهی معتبر در جامعهی یهودیان پیدا کرد و به عنوان ناجد یا رهبر مذهبی آنان شناخته شد.
عقل و ایمان
ابنمیمون با وجود تعهد بسیار به خانواده و جامعهاش، اوقاتی را به کار روی شاهکار خود «دلالة الحائرين» (راهنمای سرگشتگان) اختصاص میداد و سرانجام آن را در سال ۱۱۹۱ تکمیل کرد. این کتاب افرادی را که دچار یاس فلسفی شده و ایمانشان را از دست دادهاند، مخاطب قرار میدهد و در صدد آن است تا الهیات یهودی را با آموزههای ارسطو (که در آن زمان بالاترین متفکرِ این جهانی قلمداد میشد) آشتی دهد.
تفسیر کتاب مقدس
ابنمیمون بر این باور بود که ذات خداوند همیشه ناشناخته باقی خواهد ماند زیرا فراتر از درک بشر است. با این حال، جستجوی حقیقت را یک وظیفهی مذهبی میدانست و باور داشت که فلسفه و مکاشفه در کنار هم میتوانند در این وظیفه ما را یاری کنند. او همچنین عقیده داشت که نباید همیشه معنای تورات را تحتاللفظی در نظر گرفت و هر جا که متن در تضاد با خرد به نظر میرسد، باید درصدد تفسیری تمثیلی از آن باشیم. این عقیده از نظر دانشمندان یهودی بسیار جنجالبرانگیز بود.
ابنميمون بسیار دیر ازدواج کرد و صاحب پسری به نام آبراهام شد که او نیز از دانشوران برجسته شد. او در سال ۱۲۰۴ درگذشت. ابنمیمون به عنوان عضوی مهم از جامعهی یهودیان بسیار مورد احترام بود و به خواست خودش، در طبریه واقع در ارض موعود به خاک سپرده شد.
دیدگاه خود را بنویسید